Vergeet-me-nietje – Myosotis spp.

Hoe fijn is het als na de winter het vergeet-me-nietje je verwelkomt op de tuin met zijn kleine blauwe bloemetjes. Sommige tuinders keren pas tuinwaarts als het vergeet-me nietje bloeit.
In Nederland hebben we zeven soorten van dit eenjarige of tweejarige plantje dat tot tot de ruwbladigen behoort. Elke soort verkiest een andere standplaats. In het eerste jaar zaai of plant je het vergeet-me-nietje zodat je in het voorjaar van het tweede jaar kunt genieten van haar bloeiende pracht. Na de bloei gaat het plantje snel dood maar de zaadjes zorgen ervoor dat je het volgende jaar opnieuw een bed vol bloeiers hebt. Ze willen graag een vochtige, goed gedraineerde, vruchtbare grond, en een beschutte plaats, liefst niet in de volle zon. Ze worden veel toegepast als bodembedekker, bijvoorbeeld onder de heg. De naam Myosotis komt van het Grieks, betekent muis-oortje (mus + otis) en verwijst naar de harige blaadjes. Maar hoe komt myosotis als het vergeet-me-nietje in de Nederlandse taal terecht? Er zijn twee mythes. In de Middeleeuwen wandelde een ridder met zijn geliefde langs een rivier. Hij plukte voor haar een bosje bloemen en viel door het gewicht van zijn harnas in het water. Terwijl hij verdronk gooide hij het bosje bloemen naar zijn geliefde en riep “Vergeet mij niet”. Deze bloem is daarom verbonden met romantiek en tragiek. Vrouwen droegen de bloem als teken van trouw en oneindige liefde. Volgens een Griekse legende gaf Zeus aan alle planten een naam. Toen hij dacht klaar te zijn riep een klein blauw bloempje: “Oh Heer, vergeet mij niet!”. “Zo zul je heten” zei Zeus toen. Ook in andere talen heet myosotis vergeet-me-nietje.
Hoewel het vergeet-mij-nietje geen uitgesproken smaak heeft, kun je met de blauwe bloempjes je gerechten opfleuren. Als geneeskruid werd het akkervergeet-mij-nietje al sinds de Middeleeuwen gebruikt tegen tuberculose. De werking is wetenschappelijk bewezen, maar omdat de ziekte vrijwel niet meer voorkomt en er sterkere middelen tegen zijn, is dit kruid in vergetelheid geraakt.
Het moerasvergeet-mij-nietje heeft ook een versterkende werking. Je kunt thee zetten van de bloemetjes en blaadjes, en deze driemaal daags aan herstellende patiënten geven. Tenslotte werkt een (afgekoelde) thee van vergeet-mij-nietjes heel kalmerend voor geïrriteerde en vermoeide ogen.

Inmiddels zijn er verschillende gaten in het bijenhotel gedicht. Aan het begin van elke maand zetten we een foto van het bijenhotel op de website zodat we de metselactiviteiten van de bijen kunnen volgen en ontdekken welke gaten goed werken. Op de website vindt u de foto van de maand mei. Vooralsnog lijken de gaten in het geïmpregneerde hout favoriet. Blijkbaar zijn de bijen nog niet op de hoogte van het gif in geïmpregneerd hout….

Commissie Natuurlijk Tuinieren
natuurlijktuinieren@onsbuitenleiden.nl

Gevlekt longkruid – Pulmonaria officinalis 

Gevlekt longkruid is een polvormende wintergroene inheemse bosplant met witbeige vlekken op de groene harige bladeren. Hij is familie van de ruwbladigen, net als komkommerkruid. Van de late winter tot in de lente bloeit hij met roze en blauwe trechtervormige bloemen waarmee hij een zee aan vroege hommels en bijen lokt. 

De plant komt ook voor als stinzenplant en is als wilde inheemse plantensoort betrekkelijk zeldzaam.

Longkruid verdraagt zon bij een vochtige bodem en staat anders graag in de schaduw waar hij prima tegen droogte kan. Omdat gevlekt longkruid een diepe penwortel heeft, haalt hij voedzame mineralen naar boven. Als het blad afsterft, komen deze mineralen vrij en die maken de omringende planten blij. Je kunt de plant op drie manieren vermeerderen: met zaad, door scheuren in de late lente of herfst, of wortelstekken in de winter.

Het jonge blad kun je eten, zelfs rauw maar dan moet je tegen de beharing kunnen. In de soep is het blad een bindmiddel en in de traditionele geneeskunde gebruiken ze gevlekt longkruid bij longziekten. Vandaar de naam. In de wortelstok bevat de plant stoffen die wondhelend en ontsmettend zijn. Je vind gevlekt longkruid langs de sloot bij Ons Buiten en in kloostertuinen waar ze longkruid kweekten voor medisch gebruik .

Commissie Natuurlijk Tuinieren

natuurlijktuinieren@onsbuitenleiden.nl