Goudveil, verspreidbladig – Chrysosplenium alternifolium

en klein maar heel fijn plantje uit de steenbreekfamilie. Deze inheemse bodembedekker groeit plat over de grond en blijft in een milde winter groen. Op een vochtige, schaduwrijke plek, bijvoorbeeld vlak langs de vijver, vormt ze een goede bodembedekking waar je zelfs een beetje overheen kan lopen. Handig voor plekken waar je geen stapsteen wilt leggen maar toch af en toe heel even wilt kunnen staan.
Hoewel goudveil van een zure bodem houdt, blijkt ze het prima te doen op houtsnippers die door de jaren heen door het bodemleven zijn omgevormd tot prima tuingrond. Zolang het maar vochtig staat, hechten de tere planten zich met hun klein wortelstokachtige wortelstelsel in de oppervlakte van de bodem. De zijstengels lopen uit in een trechtervormige rozet. Op de knopen ontstaan de nieuwe wortels en vormen zich nieuwe bladeren. In het najaar sterven de hoofdstengels af. De zijstengels gaan liggen, overwinteren en krijgen het jaar daarop de functie van hoofdstengel. Zo kunnen zich in de loop van de tijd hele matten en kussens verspreidbladig goudveil vormen.
Tijdens de bloei in het vroege voorjaar vallen de gele kleur van de helmknoppen van de meeldraden en de goudgele glans van de kelkbladen en omgevende schutbladeren op. Dat geeft samen de goudgele indruk van de bloeiwijze tijdens de bloei, vandaar de naam goudveil. In de rest van het jaar ontbreekt deze goudgele kleur en vallen de planten minder op, vooral ook omdat dan vaak de andere vegetatie de overhand krijgt.
Goudveil heeft zogenaamde ‘spettervruchten’! Na bevruchting groeit het vruchtbeginsel uit tot een doosvrucht. Deze opent aan de top waardoor de bruine zaden vrij liggen in een groene, vochtige nap. In de nap vallen regendruppels en door de kracht schieten de zaden weg. Daarnaast is het een geweldige saladeplant. Blad en stengels zijn knapperig en mild van smaak. Bovendien heeft de verspreidbladig goudveil geen onderhoud nodig. Hooguit moet je in de gaten houden dat andere planten het niet overwoekeren.

Commissie Natuurlijk Tuinieren
natuurlijktuinieren@onsbuitenleiden.nl

Japanse dwergkwee – Chaenomeles japonica

De Japanse dwergkwee is ook wel bekend als de ‘Sargentii’ Japanse kwee of Sierkwee. De Chaenomeles japonica ‘Sargentii’ is geschikt als haagplant. Deze plant is bestand tegen zoute wind en gedijt goed in tuinen aan de kust. De fleurig de rode bloemen zijn winterhard dus als het in maart ineens vriest, is dat geen probleem voor de dwergkwee. Je krijgt nog steeds een goede oogst en die begint al van jongs af aan.
De vruchten zijn zuur maar je kunt ze goed verwerken in drankjes (zie kader). In september en oktober verkleuren de vruchten geel en kun je ze plukken. Op een koele plek zijn ze enkele weken houdbaar.
Als je ze meteen in de vriezer stopt kun je er later gemakkelijker sap van maken. Maar je kunt de vruchten ook koken of bakken, vooral met andere vruchten zorgt het voor de citroenachtige smaak. De planten worden ongeveer 1,2 meter hoog en breed. Ze verdragen schaduw en doen het op de meeste bodems prima. Het is een gemakkelijke plant want hij hoeft niet echt gesnoeid te worden. Om de plant in model te houden kun je in het voorjaar en/of in de zomer de lange scheuten inkorten om de vorm van de plant te behouden.

Wintersneeuwbal – Viburnum bodnantense
De Wintersneeuwbal is een kruising van twee Aziatische soorten: Viburnum farreri, een heerlijk geurende lentebloeier uit China, en Viburnum grandiflorum, een herfst- en winterbloeier met grote bloemen uit de Himalaya. Deze sterke opgaande heester is ontstaan in de tuinen van Bodnant in Wales. Het is een trage groeier met rode, onbehaarde twijgen. De heester doet het goed als solitair maar kan ook in groepen geplant als achtergrond in de border. Hij wordt 2,5 à 3 meter hoog en 2 meter breed en kan vrij snel veel plaats innemen.
Afhankelijk van het weer kan de bloei al in november beginnen en duren tot ver in het voorjaar. De zoetgeurende bloemen verschijnen in trossen op de kale takken. Bij vorst stopt de bloei tijdelijk, maar zodra het begint te dooien gaat hij weer bloeien. Hoewel de naam anders doet vermoeden, zijn de bloemen niet direct sneeuwwit. In de knop zijn ze bijna rood, bij het openen roze en pas later verkleuren ze richting wit, afhankelijk van de temperatuur. Doordat hij bloeit in de winter zijn er geen insecten die de bloemen bestuiven, daardoor vormt de heester geen besjes. Na de bloei is deze struik niet meer zo bijzonder tot de herfst. Dan verkleuren de bladeren mooi oranje-rood-paars.
Vrijwel alle soorten heesters groeien goed in de zon en lichte schaduw, en ze houden van iets zure, humusrijke, goed doorlatende voedzame grond. Zet hem op een beschutte plaats omdat de bloemen kunnen beschadigen door ijzige oostenwind. Vermijd wintervocht en geef Viburnum in droge tijden water. Snoeien is niet nodig, maar na de bloei kun je hem terugknippen om de vorm in stand te houden. Doodgevroren en gebroken takken kun je in het voorjaar wegknippen. Om de struik jong en vitaal te houden knip je bij oudere struiken enkele stengels tot bij de basis af. Heeft de heester veel oude stengels, snoei deze dan niet allemaal ineens maar snoei elk jaar een paar oude stengels weg. Het geslacht Viburnum bestaat uit ongeveer 150 soorten heesters en kleine bomen die allemaal een hoge sierwaarde hebben. Er zitten zowel bladverliezende als groenblijvende soorten bij. Ze bloeien meestal wit met grote aantallen bloempjes in schermen die vaak een halve bolvorm aannemen. Vandaar de naam sneeuwbal.
Commissie Natuurlijk Tuinieren