De worm een belangrijke speler in het bodemvoedselweb Wormen spelen een belangrijke rol in het gezond houden van de bodem. Zonder regenwormen groeien landbouwgewassen en wilde planten lang niet zo snel. Geen wormen betekent onvoldoende voedsel voor mensen en ander leven waarmee we de aarde delen. Misschien zijn wormen zelfs belangrijker voor gezonde ecosystemen en het welzijn van de mens, dan bijen. Christopher Lloyd beschreef de honderd belangrijkste levensvormen op aarde. Volgens hem staat de regenworm op nummer 1: “Waar wormen graven, gedijt de mensheid. Wanneer wormen sterven, gaan samenlevingen ten onder.” Wormen zijn simpele, zachte dieren. Eigenlijk is een worm niet veel meer dan een gespierde buis met een mond aan de ene kant en een anus aan de andere. Een recht stuk darm verbindt mond en anus. Wormen ademen door hun huid en hebben alleen wat lichtgevoelige cellen op hun rug. De regenworm graaft verticale tunnels van een meter diep. Hij komt alleen in het donker aan de oppervlakte om een paar dode bladeren te snaaien die hij meetrekt naar zijn onderaardse hol. Naast bladeren eten ze ander rottend organisch materiaal zoals compost, kleine dode dieren en schimmels. Voor aan hun lichaam hebben ze een farynx waarmee ze hun voedsel opslobberen en vermalen tot pasta. Daarna scheiden ze de pasta uit en maken zo de grond vruchtbaar. Een gezonde tuin vol wormen produceert een flinke berg eersteklas compost voor je planten. Tegelijkertijd zorgen wormen voor zuurstof in de bodem die doordringt tot de plantenwortels. Daarmee voorkomen ze dat de grond verdicht zodat water, ook bij zware regenval, gemakkelijk in de bodem doordringt. Naast het gezond houden van de bodem vormen wormen een belangrijke voedselbron voor vogels en zoogdieren. Dat is een goede reden om onder de grond te blijven maar voor een partner moeten wormen naar de oppervlakte komen. Omdat ze hermafrodiet zijn, dus zowel mannelijk als vrouwelijk, kunnen ze met elk ander volwassen exemplaar van dezelfde soort paren. Terwijl ze kop aan staart naast elkaar in vochtig gras liggen, wisselen ze sperma uit dat ze een paar dagen of zelfs weken opslaan. In die periode scheidt het zadel (de iets dikkere, gele band op een volwassen worm) een slijmerige weefselring af waar de worm uit kruipt zodat de ring over zijn vrouwelijke delen schuift die er ondertussen zo’n twintig eitjes aan hecht. Al kruipend komen de eitjes op de ring langs het sperma van de partner die de eitjes bevrucht. Eén worm is natuurlijk maar een miezerig klein beestje maar biologisch gezien zijn wormen belangrijk vanwege hun aantal. In sommige leefomgevingen wegen de wormen meer dan alle andere dieren bij elkaar. Een paar wormen slaan geen deuk in een pakje boter maar miljoenen wormen maken een bodem gezond. We doen er dus verstandig aan goed voor ze te zorgen. Hoe? Dat lees je hieronder in de wist-je-datjes. In het laatste deel (6) over de bodem bespreken we de tuingrond die je in het winkeltje kunt kopen gekoppeld aan een actie van slechts één zaterdagse winkeldag (30 september)! Wist je dat:
een hoopje verse wormenuitwerpselen vijf keer zo rijk is aan stikstof, zeven keer zo rijk aan fosfaat en elf keer zo rijk aan kalium als de bovenste 15 centimeter van de omliggende grondlaag?
elke worm per jaar 4,5 kilo van die voedingsstofrijke uitwerpselen kan produceren?
een grote gewone regenworm een topsnelheid haalt van ongeveer 1 centimeter per seconde, zo’n 36 meter per uur? Sommige naaktslakken zijn sneller.
een worm een druk van meer dan tweehonderd keer zijn eigen lichaamsgewicht kan uitoefenen om een doorgang in de grond te forceren, waardoor hij in verdichte aarde kan doordringen?
er minstens zesduizend soorten wormen op aarde voorkomen?
de gewone regenworm acht jaar of ouder wordt?
het grootste bekende regenworm 40 centimeter lang was en 26 gram woog?
dat in Victoria in Zuid-Australië een ringworm leeft, de Megascolides australis die wel drie meter lang kan worden met een omtrek van negen centimeter?
wormen bij bodemtrillingen naar de oppervlakte komen om te vluchten voor een mol (en vervolgens door een stampende meeuw worden verorberd)?
op de website van Ons Buiten de pieren-power-poster met interessante informatie staat? www.onsbuitenleiden.nl
je met een wormenbak, je groente- en fruitafval dichtbij huis kwijt kunt?
dat de wormen in de wormenbak dit afval omzetten in wormenthee én in compost?
dat je deze wormenthee 10 x met water moet verdunnen en dan gratis mest hebt voor je moestuin?
dat de wormen naar de bak erboven migreren als de compost in de onderste bak klaar is om te oogsten?
dat de wormenbak meteen een wormenkwekerij is?
je aanwezigheid en activiteit van regenwormen kunt stimuleren door: -regelmatige aanvoer van organisch materiaal en plantenresten -alles wat je uittrekt terugleggen op de bodem als voedsel voor de wormen -de bodem met rust laten dus geen grondbewerking -de bodem bedekt houden, ook in de herfst en de winter -je met stapstenen ervoor zorgt dat je het bodemleven elders niet plet -klaver in het gras te laten groeien in plaats van alleen maar gras
